Yaz mevsiminin gelmesi ile kapıldığım rehavet sonucu yine sosyal medya dışında herhangi bir katkı sağlayamadım Beslendik’e. Belki de Beslendik okuyucuları da aynı rehavete kapılmıştır ve fark etmemişlerdir yeni yazı gelmediğini, eskiler ile idare etmişlerdir. Ama artık bu rehavete bir dur demek gerekiyor. Bunu da yabancı bir tat ile yapıyoruz. Konuya nasıl giriş yapacağım diye düşünürken aslında cevabın hemen gözümün önünde olduğunu fark ettim. Cevap bitkinin adında. Çünkü cinsiyetçi bir isim. Tıpkı kadınbudu, dilberdudağı, hanım göbeği ya da vezir parmağı gibi. Bir yiyeceği herhangi bir cinsiyetle anmak 21. yüzyıl gastronomi dünyasına yakışmıyor tabii, ama geçmişte böyle bir düşünce yokmuş demek ki. Bir şeyleri değiştirmek de bir şeyleri kabul etmekten daha zor olduğu için böyle anılmaya devam ediyor o yemekler. Neyse, uzatmayayım da tanıştırayım artık sizleri.
İngilizce adı “barberry” olan, bilim camiasında “berberis vulgaris” adıyla tanınan ve “çalı” diye tabir ettiğimiz bitkilerin bir meyvesi olan küçük kırmızı yemişler bugünkü konuğumuz. Cinsiyetçi dememin sebebi ise Türkçe ismi. “Adi kadıntuzluğu” ya da direk “kadın tuzluğu” diye Türkçeleştirilen bu yemiş aslen Avrupa, Afrika ve Asya topraklarında yetişiyor. Ancak özellikle günümüzde besin takviyesi olarak ilaç şirketleri tarafından pazarlandığı için dünyanın her tarafında rastlamak mümkün bu yemişe. Bu yemiş yüzyıllardır cilt ve sindirim sorunları ile enfeksiyonlarda kullanılıyormuş. Besin değerlerine bakacak olursak; 28 gram, yani yaklaşık 1\4 su bardağı, kurutulmuş “barberry” 89 kaloridir. Yani kalorisi küçümsenmeyecek kadar çoktur. Bu kalorinin yaklaşık 18 gramı karbonhidratlardan, 1 gramı proteinden ve 1 gramı da yağdan gelmektedir. Yaklaşık 18 gram karbonhidratın 3 gramı posa olarak sayılabilir. Ayrıca 28 gram barberry, günlük almanız gereken C vitamini değerinin %213’ünü karşılar. Yani bir camu camu olmasa da doz aşımı olmamasına dikkat etmek gerekir. Demir ihtiyacınızın ise %15’ini karşılar. Tabi bunların yanında çinko, manganez ve bakır gibi iz elementleri de içerir ama az miktarlarda olduğu için ilk sıralarda yer almaz. Barberry içerdiği bitkisel bileşiklerle de adından söz ettirir. Özellikle alkaloid kimyasallardan “berberin” kimyasalını içerir. Berberin, barberry bitkisinin kökünde ve gövdedeki kabuğunda bulunur. Çalışmalarda berberin moleküllerinin çok güçlü bir antioksidan gibi davrandığı ve kan şekeri ile kolesterol seviyesinin düşürülmesinde yardımcı olduğu gösterilmiştir. Kan şekerini düşürebildiği için diyabetin kontrol altına alınmasında da etkili olduğu düşünülüyor barberry’nin. 3 ay süren bir çalışmada 36 tip-2 diyabetli yetişkin insan üzerinde günde 1,5 gram berberin alımının hemoglobin A1c, yani glikozillenmiş hemoglobin molekülünde %2’lik anlamlı bir azalmaya neden olduğu gösterilmiş.
Barberry’yi bahçenizde yetiştirerek gayet taze yemişlere, internetten ya da yurt dışı bağlantılı aktarlardan kuru yemişlere ya da besin takviyesi şeklinde tablet yemişlere ulaşabilirsiniz. Yüksek dozda tüketildiğinde bulantı, kusma ve diyare gibi yan etkilere yol açabilir. Ayrıca hamile kadınların tüketmesi önerilmez.
Kaynaklarım: