Bir film izlemek, ya da yıldızları gözlemlemek. Yani izlemek ve gözlemlemek. Yapabilmek için gözümüze ihtiyaç duyduğumuz eylemlerden sadece ikisi. Biz gözümüze ihtiyaç duyuyoruz ama onun da ihtiyaçları var ve bu ihtiyaçları biz karşılamalıyız. Ona ihtiyaç duyduğu vitaminleri-mineralleri sağlamamız gerekir. Hah işte o vitaminlerden en önemlisi bugün konuğumuz. Biraz da onu ayıralım.
Göz deyince akıllara ilk gelen vitaminlerden A vitamini didikliyoruz bugün. Aslında A vitamini bir grup ismi. Yağda çözünebilen retinoidlerin, yani retinol, retinal ve retinil esterlerin ortak adıdır A vitamini. Yağda çözünebilmesi demek vücuttan depolanabildiği anlamına gelir. Bu depolama işlemi de bizim karaciğerimizde ve retinil ester formunda gerçekleşir. İmmün fonksiyonları geliştirmenin ve hücre büyümesini sağlayarak kalp, böbrekler ve akciğerler için kritik bir rol oynamanın yanı sıra göz sağlığı ve görüş için esansiyel bir bileşik olarak çok önemli bir rol oynar. Bu görüş olayının biraz daha derinine inersek; retinal reseptörlerimizde bulunan ve ışığı absorbe eden rodopsin proteini için esansiyeldir. Besinlerden alabileceğimiz A vitamini 2 formda bulunabilir; biri öncül A vitamini yani retinol ve onun esterleşmiş hali retinil ester, diğeri ise provitamin A karotenoidleri. Bunların en önemlisi beta-karotendir ve diğerleri alfa-karoten ile beta-kriptoksantin olmak üzere toplam üç tanedir. Öncül A vitaminleri süt ve süt ürünleri, ciğer ve balık gibi hayvansal ürünlerde bulunurken, provitamin A formu sebzelerde, meyvelerde ve bitkisel yağlarda bulunur. Öncül form en çok yumurta sarısı, dana ciğeri ve tereyağında bulunurken, provitamin formu en çok tatlı patates, balkabağı ve havuçta bulunur. Her iki A vitamini formunu da kullanabilmek için vücudumuz bu formları retinal ve retinoik aside, yani A vitamininin aktif formlarına dönüştürmelidir. Ayrıca A vitamini güçlü bir antioksidandır da. O yüzden kalp hastalıkları, bazı kanser türleri ve diyabet gibi kronik hastalıkların riskini azaltabilmektedir.
Gelişmiş ülkelerde A vitamini eksikliği yaygın değildir. Ancak yine de WHO’nun (Dünya Sağlık Örgütü) verilerine göre dünya çapında çocuklarda görülen önlenebilir körlüğün birinci sebebi A vitamini yetersizliğidir. Ayrıca A vitamini yetersizliği anemiye ve hamile kadınlarda fetüsün ölümüne kadar ilerleyebilen büyüme geriliklerine yol açabilmektedir.
Kaynaklarım:
- https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminA-HealthProfessional/
- https://www.healthline.com/nutrition/vitamin-a