Güneş, En temel enerji kaynağı. Doğadaki bütün canlılar dolaylı olarak ona bağımlı. Birçok açıdan biz de bağımlıyız. Mesela beslenmemizi güneşe borçluyuz. O olmasaydı besinler olmazdı. O olmasaydı hayvanlar da olmazdı. O olmasaydı biz de olmazdık. Dünya bir buz kütlesi olurdu, ve dolayısıyla canlılar evrimleşemezdi. Durduk yere size güneş öyle önemli böyle önemli filan diye atlatmayacağım tabi, saçma olurdu zira. Ama bir önemi daha var ki, sizi her gün güneşle temasa zorluyor. Besinleri ögelerine parçaladığımız yazı dizimizin bu haftaki konusu D vitamini.
Girişi güneşle yapmam sonucunda bu yazının konusu olarak D vitamini ile karşılaşmanız sürpriz olmadı sanıyorum. Ancak şöyle bir gerçek var ki güneş ışınlarından D vitamini almazsınız. Güneş ışınları vücudunuzda D vitamini sentezlenmesini tetikler ve vücudunuzda D vitamini sentezlenir. D vitamini yağda eriyen ve vücudumuzda form değiştiren bir vitamindir. İlk dönüşüm karaciğerde gerçekleşir. Burada D vitamini, kalsidol olarak da bilinen 25-hidroksivitamin D’ye dönüşür. Bu bir hormon öncüsüdür. Vücuttaki D vitamini seviyesini ölçmek için bu göstergeye bakılır. Daha sonra bu hormon öncüsü kan yolu ile böbreklere gelir ve 25-hidroksivitamin D, kalsitriol olarak da bilinen D vitamininin aktif formu 1,25-dihidroksivitamin D’ye dönüşür. Vitamin D bağırsaklarınızda kalsiyum emilimini destekler ve kanda kalsiyum ile fosfat konsantrasyonlarını ideal seviyede tutarak kemiklerin normal mineralizasyonunu sağlar. Ayrıca kemiklerin büyümesini ve gelişmesini sağlayan kemik hücreleri için D vitamini gereklidir. D vitamini alımınıı ifade etmek için genellikle uluslararası birim anlamına gelen international unit (IU) birimi kullanılır. Bir mikrogram (mcg) D vitamini 40 IU D vitaminine eşdeğerdir. Amerika Tıp Enstitüsü’nün önerdiği günlük D vitamini alımları şu şekildedir;
- 0-12 aylık bebekler: 400 IU
- 1-18 yaş arası çocuklar: 600 IU
- 18-70 yaş arası yetişkinler: 600 IU
- 70 yaşın üzerindeki bireyler: 800 IU
- Hamile ya da laktasyon dönemindeki kadınlar: 600 IU
D vitamininin besin kaynakları ise;
- Balık yağı, 1 yemek kaşığı- 1360 IU
- Kılıç balığı,85 gram, pişmiş- 566 IU
- Somon, 85 gram, pişmiş- 447 IU
- Yumurta, 1 büyük boy- 41 IU
D vitamini eksikliği çocuklarda raşitizm, yetişkinlerde kemik erimesi gibi kemik sorunlarına yol açmaktadır. Süt veya yoğurt gibi süt ürünleri sık sık D vitamini açısından zenginleştirilir. Günde 4000 IU D vitamini alımı üst sınır olarak kabul edilir. Bu sınır geçildiğinde baş ağrısı, diyare veya konstipasyon, ağız kuruluğu ve iştahsızlık görülebilir.
Kaynaklarım: