Yeryüzünde henüz keşfedilememiş binlerce tür vardır. Ve bu türlerden bir çoğu da sebze ya da meyvedir. Yani tabi ki bir bitkinin meyvesidir ama biz onu sebze olarak da tanımlayabiliriz. Sonuç olarak varmak istediğim nokta şu; yiyebileceğimiz besinlerin çoğunu tanımıyoruz bile. Mesela bizim bildiğimiz şalgamın bir de Alman versiyonu olduğunu biliyor muydunuz? Kendisini, Türkiye’nin daha çok batısında kurulan ot pazarlarında “alabaş” ismiyle satılırken görmüş olabilirsiniz. Bugün de Beslendik’in bu sayfasının konuğu. Hadi kendisine bir hoş geldin diyelim ve hoş gelmişken muhabbeti biraz derinleştirelim.
Alabaş Nedir, Ne Değildir?
Öncelikle şunu belirteyim; kendisine Alman şalgamı denilse de Alman şalgamı aslında şalgam değil. Şalgam ailesinden de değil. O yüzden kendisine alabaş diye hitap edeceğim bu sayfada. Alabaş aslında Brassica familyasının bir üyesi. Bilimsel adı da Brassica oleracea (Gongylodes Group) olan alabaşın akrabaları arasında karnabahar, brokoli, lahana ve Brüksel lahanası sayılabilir. O yüzden de alabaşa yer lahanası denildiğini de görebilirsiniz.
Alabaş, bir yumrudan çıkan çok sayıda kökten ve bu köklerin yapraklarından oluşur. Yaprakların, köklerin ve hatta yumrunun rengi türlerine göre beyaz, mor veya solgun yeşil olsa da yumrunun içi daima sarıya çalan beyaz renktedir. Alabaşın yaprakları ve kökleri biraz daha sert ve kırılgan bir yapıdadır. O yüzden daha çok yumrusu kullanılır. Ama genel olarak alabaşın tüm bölümleri salatalarda, çorbalarda kullanılabilir veya tek başına sotelenebilir.
Alabaş’ın Besin İçeriği
Alabaşın sağlık için birçok olumlu etkisi vardır. Ama bu etkilere geçmeden önce alabaşın besin içeriğine bir göz atmamız lazım. Her zaman kullandığım USDA verilerine göre 1 kupa (135 g) kadar doğranmış alabaş;
- 36.4 kalori
- 2.3 g protein
- 0.13 g yağ
- 8.4 g karbonhidrat
- 4.9 g lif
- Günlük C vitamini ihtiyacınızın %93’ünü karşılayacak kadar C vitamini
- Günlük B6 vitamini ihtiyacınızın %12’sini karşılayacak kadar B6 vitamini
- Günlük potasyum ihtiyacınızın %10’unu karşılayacak kadar potasyum
- Günlük magnezyum ihtiyacınızın %6’sını karşılayacak kadar magnezyum
- Günlük manganez ihtiyacınızın %8’ini karşılayacak kadar manganez
- Günlük fosfor ihtiyacınızın %5’ini karşılayacak kadar fosfor, içerir.¹
Alabaş Neye İyi Gelir?
Alabaş C vitamini açısından zengin olduğu için ilk akla gelen sağlık etkisi antioksidan etkisi olacaktır. Ama alabaşın içeriğinde antosiyanin, izotiyosiyanat ve glukozinolat gibi antioksidanlar da bulunur. Antosiyanin içeriği mor alabaşta daha fazladır ama az da olsa tüm türlerde bulunur. Bu antioksidanlar serbest radikallerle savaşarak diyabet ve kalp hastalıkları gibi kronik rahatsızlıkların gelişme riskini azaltır.²
Aynı zamanda alabaş iyi bir lif kaynağıdır. Lifler, bağırsağımızda yaşayan faydalı bakterileri besler. Aynı zamanda bakteriler bu liflerden kısa zincirli yağ asitleri de üretir ki bu da bağırsak hücrelerini besler.
Spon olarak da alabaşın B6 vitamini içeriği protein metabolizmasında, kan hücresi üretiminde ve immün sistemde rol alır. B6 vitamininin eksikliği ise zayıflamış bağışıklık ile ilişkilendirilmiştir.³
Kaynaklarım: