İnsanlar olarak belki de bitkiler alemine yaptığımız en büyük haksızlıklardan biridir “ot” tabirini yaygı. Topraktan kafasını çıkartan, yenilebilen meyve ya da çiçek vermeyen, genellikle üzerine basıp geçebilecek kadar önemsemediğimiz bütün bitkileri “ot” diye sınıflandırıyoruz rahatça. Oysa o ot diye tabir ettiğimiz bütün bitkiler fiziksel olarak aynı gibi görünse de bilimsel olarak birbirinden farklı türlerdir. Ve hepsinin de birer adı vardır. Bugün, topraktan çıkan alelade bir ot gibi görünmesine karşın, bir ottan çok daha fazlası olan ve “ot” genellemesini pek hak etmeyen bir bitki konuğumuz. Gerçi biz yine Türkçeleştirirken ot kelimesini kullanmışız ama ne yapalım, bu da dilsel bir gelenek gibi bir şey.
Konuğumuz, İngilizce’de “fenugreek” adıyla bilinen, Türkçe’de ise “buy otu” diye de adlandırılan çemen otu. Bilim camiasında Trigonella foenum-graecum adıyla tanınır. Kendisi 60 ile 90 santimetre arasında bir boya ulaşabilen, yeşil yapraklara ve küçük beyaz çiçeklere sahip bir bitkidir. Bir de altın rengine çalan kahverengi tohumları vardır ki yenebilen kısmı da budur. Ama Hindistan’da çemen otunun yaprakları da sebze olarak tüketiliyor. Anavatanı Orta Doğu (Suriye, Lübnan) olsa da günümüzde Çin’den Akdeniz ülkelerine kadar kullanımı vardır. Zaten çemen otu binlerce yıldır alternatif Çin tıbbında kullanılıyormuş. Çemen otu, bir baharat gibi tat vermek için kullanıldığından büyük miktarlarda kullanılmaz. 1 yemek kaşığı yani 11 gram çemen otu 35.5 kaloridir. Buradan kullandığınız miktara göre oranlayabilirsiniz. Bu kalorinin büyük çoğunluğu lif olarak adlandırılan karbonhidratlardan gelmektedir. Çemen otu hiç vitamin içermemekle birlikte demir, manganez ve magnezyum minerallerini içerir. Çemen otunun kadınlarda ve erkeklerde farklı etkilerinin olduğu gösterilmiş. 77 tane yeni doğum yapmış kadın üzerinde yapılan 14 günlük bir çalışmada çemen otu içeren bitkisel çay tüketmenin süt yapımını arttırdığı gösterilmiş. Yapılan bazı çalışmalarda ise çemen otunun erkeklerde testosteron hormonunu ve cinsel isteği arttırdığı gösterilmiş.
Araştırmalarda günlük önerilen dozda (doğal olarak kullanıldığında 2-5 gram. suplement şeklinde kullanıldığında 500-1000 mg) kullanıldığı zaman herhangi bir yan etki gözlemlenmemiştir. Sadece çoğu suplement gibi diyareye ve hazımsızlığa neden olabilir. Ancak yine de çalışmalar kısıtlı olduğundan hamile kadınların ve çocukların kullanması önerilmez.
Kaynaklarım:
- https://www.healthline.com/nutrition/fenugreek
- https://www.webmd.com/vitamins/ai/ingredientmono-733/fenugreek