BU HAVUÇ ÇOK FARKLI: YABAN HAVUCU (KARAKAVZA)

Sebzeler… Ne zaman ihtiyaç duysak bir üyesini elimizin altında bulabileceğimiz sevilesi bir besin grubu. Bir besin grubu olmaktan öte vitamin-mineral ihtiyacımızı karşılayacağımız yegane kaynaklar. Ama nelere sebze nelere meyve diyeceğimiz hala net değil. Mesela domates. Bir sebze mi meyve mi sizce? Bu tür ikilemlerde sıkça olduğu gibi, cevap nereden baktığınıza göre değişir. Eğer bir bilim insanı olarak bakıyorsanız, domates kesinlikle domates bitkisinin meyvesi. Çünkü çiçeğin ovaryum kısmında, çekirdekleri içinde olarak yetişiyor. Eğer bir aşçı olarak bakıyorsanız, sebzedir. Çünkü bir bitkinin yenilebilen kısmıdır ve birçok yemekte kullanılır, yani pişirilebilir. Yani ne diye tanımlasak birilerine göre yanlış yapıyoruz. Ama eğer bilimselliği göz önünde tutuyorsak, bu yaptığımız tek yanlış değil. Mesela neler “kök sebze” tanımına uyar? Belki de ilk aklımıza gelenlerden birisi patates. İşte bilimsel bir yanlış, ne yazık ki patates bir kök sebze değildir. Stolon diye bilinen toprağın altındaki gövdede yetişen bir yumrudur sadece. Gerçek kök sebzelere örnek vermek gerekirse, havuç diyebiliriz en basitinden, ya da Beslendik okuduğumuz kadarıyla Jicama turbu. Peki bu örnekleri bir arttırmaya ne dersiniz?

Konuğumuz bize adı itibari ile tanıdık gelecek; çünkü o da bir havuç. Ama yaban havucu. Bir diğer değişle karakavza. Bilimsel adıyla da Pastinaca sativa. Kendisi Avrasya kökenli ve bu bölgede antik zamanlardan beri kullanılmakta. Antik dönemlerde alternatif tıpta afrodizyak olarak kullanılırmış. Bildiğimiz havuçla ve maydanozla yakın akraba olan bu sebzemiz besleyici değerleri ile de dikkat çekiyor. Bir bardağı 133 gram gram olan yaban havucu, 100 kalori değerinde enerji veriyor. Kalsiyum, potasyum, magnezyum, manganez, fosfor, çinko ve demir açısından zengindir. Bunlarla birlikte B1, B5, B6, B9, C, K ve E vitaminlerini de içerir. Ayrıca yüksek miktarda lif, su ve protein içerirken karbonhidrat ve yağ içeriği düşüktür. Yaban havucunun %80’e yakını sudur. Ek olarak falkarinol, falkarindiol, panaksadiol ve metil-falkarindiol adında dört tane önemli antioksidan içerir. Tabi C vitaminini de sayarsak beş tane olur. Bu özelliği ile immün sistemi güçlendirmeden kalp rahatsızlıkları riskini azaltmaya kadar vücutta birçok işe yarar. Çözünebilir ve çözünemez lif içeriği yüksek olduğundan sindirim sistemi sağlığına iyi geldiği kadar kilo vermeye de yardımcıdır.

Yaban havucu, normal havuç gibi tatlı ve lezzetli olduğundan diyete eklemek kolaydır. Püresi, ızgarası, fırını, haşlaması yapılabilir. Yalnız bazı insanlarda gaz, bulantı, mide krampları ve alerji yapabilir. Bir de yabani havucun da bir yabanisi ( wild parsnip) var ve bu türü toksik içeriklere sahiptir. Yani alırken dikkat edilmelidir.