Hoş geldiniz. Birazdan başlayacağız. Ama başlamadan, çay-kahve…? Özellikle bizim coğrafyamızda çok karşılaştığımız bir soru çay mı kahve mi? Çünkü bizim coğrafyada çoğu insanın en sık tükettiği iki içecek budur, hatta bazen sudan bile daha fazla tüketilir. Çayı da kahveyi de ayrı ayrı Beslendik bünyesinde incelemiştik. Ama iki içeceğin yapısında ortak olarak bulunan maddeyi kıyaslamamıştık. Peki gerçekten çayda mı kahvede mi daha çok kafein bulunur? İyi de kafeinin vücudumuza ne gibi etkileri var? Gelin birlikte bir bakış atalım.
Kafeinin Sağlığımıza Etkileri
Hangi içecekte daha çok kafein olduğundan önce kafeinin bize etkilerini görmek gerekir. Bilim bize kafeinin bir uyarıcıdan daha fazla etkisi olduğunu gösteriyor. Araştırmaların sonuçlarına göre kafeinin insanlar üzerinde;
- A2AR genindeki adenin bazını inhibe ederek cilt yaşlanmasını engellemek ¹
- Hormon dengesine etki ederek açlık hissini baskılamak
- Mental uyanıklığı sağlar ve hafızayı güçlendirmek ²
- Kısa süreli spor performansını arttırmak
- Beyindeki adenin reseptörlerini etkileyerek yaşla gelen Alzheimer ya da Parkinson hastalıklarının riskini azaltmak
- Depresyonu arttırmak ³
- Tip 2 diyabetlilerde kan şekerini yükseltmek
- Gebelikte düşük riskine neden olmak
- Uykusuzluğa ve baş ağrısına neden olmak, gibi etkileri vardır.
Bu etkiler haricinde kafeinin çalışmalarla tespit edilmiş daha birçok etkisi vardır. Mesela kafein farelerde testis hücreleri üzerindeki oksidatif stresi azaltarak kanser oluşumunu önlemektedir. Ama örneğimden de anlayacağınız üzere kafeinin diğer etkilerini araştıran çalışmalar genellikle fareler ya da test tüpleri üzerinde yürütülen teorik çalışmalardır. Yani insan metabolizması üzerinde henüz denenmemiş etkilerdir.
Çay Mı Kahve Mi?
Kafeinin etkilerine bir göz attıktan sonra yazının esas konusuna gelebiliriz; çay içersek mi daha çok kafein alırız yoksa kahve içersek mi? Bu konuda tükettiğiniz kahvenin ya da çayın nasıl hazırlandığı çok önemli hale gelmektedir. Ancak yine genel olarak bir şeyler söyleyebiliriz.
Bu genel şeylerden birincisi çay yaprağının kahve çekirdeğinden daha fazla kafein içerdiğidir. Ancak 1 bardak kahvenin kafeini, aynı ölçüde 1 bardak çaydan daha fazladır. Çünkü 1 bardak kahve elde etmek için daha fazla kahve çekirdeği kullanırız. Ayrıca genel olarak kahve, çaydan daha sıcak bir su ile demlenir. Ve daha sıcak su besindeki kafeini arttırır.
Siyah, yeşil ve beyaz çay türleri Camellia Sinensis bitkisinin yapraklarından elde edilir. Sadece toplanma zamanları farklıdır. Bu üç çeşit çay arasında ise kafein sıralaması; siyah> yeşil> beyaz şeklindedir.
Kahve çekirdekleri ise iki ağaç türünden toplanır; Coffea Arabica ve Coffea Robusta. Bu kahve türleri arasında ise Robusta kahvesi Arabica kahvesinden yaklaşık iki kat fazla kafein içerir. Yaygın bir inanışa göre ise daha çok kavrulan kahve daha fazla kafein içerir. Ama aslında kavurma işlemi ile kafein içeriğinin bir ilişkisi yoktur.
Sonuç
Daha sıcak suyla ve daha çok çekirdekle demlendiği için aynı ölçüde kahve, demlenmiş çaydan daha fazla kafein içerir.
Eğer daha az kafein almak istiyorsanız çayınızı daha kısa sürede demleyin ve kaynar su kullanmayın.
Kafeine duyarlıysanız bitki çayları tüketebilirsiniz. Çünkü bitki çayları kafeini çok az miktarda içerse de pratikte kafeinsiz olarak kabul edilirler.
Son olarak FDA sağlıklı yetişkinlerin günde 400mg’dan fazla kafein tüketmesini önermiyor. Bu miktar da günde 3-5 bardak filtre kahveye, 6-9 bardak siyah çaya denk gelmektedir.